Rozważasz upadłość konsumencką i zastanawiasz się, jak długo będziesz spłacać długi oraz jakie kwoty mogą wchodzić w grę? Okres spłaty wierzycieli jest kluczowym elementem postępowania upadłościowego, a jego długość oraz wysokość miesięcznych rat zależą od wielu czynników, przede wszystkim od Twojej indywidualnej sytuacji życiowej i finansowej oraz od oceny sądu dotyczącej przyczyn powstania Twojej niewypłacalności.

Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej i zakończeniu etapu likwidacji majątku (jeśli jakiś posiadasz), sąd przystępuje do ustalenia planu spłaty wierzycieli. Jest to formalne postanowienie sądu, które określa, przez jaki czas (ile miesięcy) i w jakiej wysokości będziesz zobowiązany/a dokonywać miesięcznych wpłat na rzecz swoich wierzycieli, których wierzytelności zostały uznane w postępowaniu. Plan ten jest swoistym "harmonogramem oddłużania", dostosowanym do Twoich realnych możliwości finansowych, tak aby spłata nie uniemożliwiała Ci zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Minimalny okres spłaty – kiedy oddłużenie może być szybsze?

Co do zasady, przepisy Prawa upadłościowego nie określają sztywnego minimalnego okresu trwania planu spłaty. Oznacza to, że teoretycznie, w bardzo specyficznych okolicznościach, mógłby on trwać nawet kilka miesięcy. Jednak w praktyce, ustawodawca przewidział sytuacje, w których okres ten może zostać znacząco skrócony w porównaniu do standardowego czasu trwania, premiując sytuacje, gdzie wierzyciele zostaną zaspokojeni w większym stopniu. Jeżeli w wyniku spłat dokonywanych w ramach planu spłaty oraz ewentualnego podziału środków uzyskanych ze sprzedaży majątku (jeśli taki był), dłużnik zdoła spłacić:

1. co najmniej 70% łącznej sumy długów uznanych na liście wierzytelności, wówczas sąd ustali plan spłaty na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy (jeden rok). Przykładowo, jeśli Twoje uznane długi wynoszą 100 000 zł, a Twoje możliwości finansowe pozwalają na spłatę 70 000 zł w ciągu roku (np. po 5834 zł miesięcznie), sąd może ustalić roczny plan spłaty.
2. co najmniej 50% łącznej sumy długów uznanych na liście wierzytelności, wówczas plan spłaty nie może przekroczyć 24 miesięcy (dwóch lat). Wracając do przykładu, jeśli jesteś w stanie spłacić 50 000 zł ze 100 000 zł długów w ciągu dwóch lat (np. po ok. 2084 zł miesięcznie), sąd może ustalić dwuletni plan spłaty.

Te skrócone okresy są jednak możliwe tylko wtedy, gdy Twoje możliwości finansowe pozwalają na osiągnięcie tak wysokiego poziomu spłaty w relatywnie krótkim czasie.

Maksymalny okres spłaty – standardowe i wydłużone ramy czasowe

W typowych sytuacjach, gdy nie ma możliwości tak znacznej spłaty wierzycieli, standardowy okres realizacji planu spłaty wierzycieli nie może przekraczać 36 miesięcy (trzech lat). Jest to najczęściej spotykany w praktyce maksymalny okres spłaty dla osób, które nie doprowadziły do swojej niewypłacalności w sposób zawiniony.

Istnieje jednak ważny wyjątek od tej reguły. Jeżeli sąd w toku postępowania ustali, że upadły umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień (np. poprzez lekkomyślne zaciąganie kolejnych pożyczek bez możliwości spłaty, hazard), wówczas plan spłaty wierzycieli nie może być krótszy niż 36 miesięcy i może zostać wydłużony nawet do 84 miesięcy (siedmiu lat). Jest to swoista "sankcja" za nieodpowiedzialne zachowania finansowe, która wydłuża okres spłaty i zwiększa łączną kwotę, jaką dłużnik musi oddać wierzycielom.

Jak ustalana jest wysokość raty? Przykładowe wyliczenie

Wysokość miesięcznej raty w planie spłaty nie jest przypadkowa. Sąd ustala ją, biorąc pod uwagę Twoje możliwości zarobkowe, konieczność utrzymania siebie i osób pozostających na Twoim utrzymaniu (np. dzieci) oraz wysokość niezaspokojonych wierzytelności. W praktyce wygląda to tak, że sąd analizuje Twoje miesięczne dochody (np. z pracy, emerytury, renty) i odejmuje od nich uzasadnione koszty utrzymania Twojego gospodarstwa domowego (czynsz, media, jedzenie, leki, dojazdy do pracy itp.). Pozostała nadwyżka finansowa stanowi kwotę, którą potencjalnie możesz przeznaczyć na spłatę wierzycieli.

Przykład: Załóżmy, że zarabiasz 5000 zł netto miesięcznie. Twoje uzasadnione koszty utrzymania (mieszkanie, jedzenie, transport, leczenie) wynoszą 3800 zł. Twoje możliwości zarobkowe pozwalają więc na wygenerowanie nadwyżki w wysokości 1200 zł miesięcznie. Sąd, biorąc pod uwagę tę kwotę oraz całkowitą sumę długów i okres planu spłaty (np. 36 miesięcy), ustali miesięczną ratę, która będzie dla Ciebie realna do spłaty, np. właśnie 1200 zł lub nieco mniej, jeśli okoliczności sprawy to uzasadniają.

Inne ważne informacje

Warto pamiętać, że do okresu spłaty określonego w planie zalicza się okres, który upłynął od dnia ogłoszenia upadłości, ale nie wcześniej niż po upływie sześciu miesięcy od tego dnia, do dnia ustalenia planu spłaty. Oznacza to, że jeśli postępowanie po ogłoszeniu upadłości trwało np. 10 miesięcy, to do trzyletniego (36 miesięcy) planu spłaty zaliczone zostaną 4 miesiące (10 miesięcy - 6 miesięcy), a realny okres spłaty wyniesie 32 miesiące. Warunkiem jest jednak pokrycie ewentualnych kosztów postępowania tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Długość planu spłaty wierzycieli po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej jest elastyczna i zależy od wielu czynników. Może wynosić od roku (w przypadku spłaty co najmniej 70% długów) do standardowych 3 lat, a w przypadku zawinionej niewypłacalności nawet do 7 lat. Wysokość miesięcznej raty jest ustalana indywidualnie, na podstawie Twoich realnych możliwości finansowych po odliczeniu kosztów utrzymania. Aby dokładnie zrozumieć swoją sytuację i potencjalny okres spłaty, zawsze warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie upadłościowym.

Pamiętaj, że każdy przypadek jest inny i ten dokument ma charakter informacyjny.